خاويار چه شكلي است؟

ايران بزرگترين توليد‌كننده و البته صادركننده خاويار جهان است كه از هفت خان رستم كسب استانداردهاي بين‌المللي گذشته تا اين محصولش به مذاق عرب‌ها و غربي‌ها خوش بيايد.

در حالي كه بسياري از ايراني‌ها بخصوص جوان‌ترها هنوز خاويار را نديده‌اند و جالب اين‌كه خيلي از آنان، خاويار را با «اشپل ماهي» شمال كه اتفاقا هيچ شباهتي به خاويار اصلي ندارد، اشتباه مي‌گيرند.

اما آنها كه گرد سفيد پيري بر موهايشان است، ‌اغلب خاويار را ديده و حتي كمي از آن را مزه‌مزه كرده‌اند،‌چرا كه مرور روزهاي گذشته در دهه‌هاي 40و 50 نشان مي‌دهد كه يك قوطي 100 گرمي و استوانه‌اي خاويار در بسياري از فروشگاه‌هاي شيلات 200 تومان فروخته مي‌شده كه هر چند 200 تومان هم در آن روزها قيمتي گران بوده، اما نه آنقدر گران كه مثل امروز بيشتر مردم حتي شكل خاويار جهاني ايران را از خاطر برده‌ باشند.

خاويار ايراني، گران در ايران

مريم كاهني،‌ 23 ساله و دانشجوي تاريخ است از خاويار مي‌گويد: «خاويار؟! نمي‌دونم چه شكليه؟ فقط مي‌دونم ايران توليد و صادر مي‌كنه.» پسر جوان همراهش مي‌پرسد: «خانم قراره خاويار گرانتر بشه كه شما گزارش تهيه مي‌كنيد، آخه هر چي شما روزنامه‌چي‌ها مي‌نويسيد بعد از چند روز گران مي‌شه.»!

عليرضا كه از گفتن اسم خانوادگي‌اش خودداري مي‌كند، درباره اين كه خاويار خورده يا نه، مي‌گويد: «خوردم ولي نه در ايران، وقتي دوبي مي‌رم بيشتر خاويار گيرم مي‌آد. در ايران خيلي گرانتر از كشورهاي ديگر است.»

محمد رجبي، كارشناس محيط كه اطلاعات خوبي از خاويار و خاويارخورها دارد، مي‌‌گويد: خاويار ايران در هيچ دوره‌اي براي ايراني‌ها توليد نشده و هميشه منبع كسب درآمد براي دولت و يك كالاي مهم صادراتي بوده، شايد هر كشور در حال توسعه ديگر در برابر وجود چنين كالايي همين استراتژي را براي درآمدزايي به كار مي‌گرفت.

او هم با وجود 15 سال فعاليت درعرصه محيط زيست هنوز خاويار نخورده و البته ابراز نگراني مي‌كند كه: «فكر نمي‌كنم ديگر بتوانيم خاويار بخوريم چون اكوسيستم درياي خزر اين ماهي را در معرض خطر انقراض قرار داده و فكر كنم تا چند سال ديگر اين منبع درآمد به كلي از بين برود»!

خاويار قيمت مشخصي ندارد

گفته مي‌شود اين كالاي ذي‌قيمت كه  عنوان مرواريد سياه را گرفته  قاچاقچيان زيادي را در كمين دارد. صيادان خاويار معمولا اين كالا را كيلويي 450 هزار تومان به قاچاقچيان مي‌فروشند كه البته اين كار غيرقانوني است، چرا كه توليد و فروش خاويار در انحصار دولت است كه براي هر كيلو خاويار 230 تا 250 هزار تومان به صيادان مي‌پردازد.

ماهي خاوياري كه فقط و فقط در درياي خزر وجود دارد از جمله گونه‌هاي آبزي كم‌نظيري است كه 400 ميليون سال قدمت دارد و از اين جهت به آنها لقب فسيل زنده جهان داده‌اند. درياي خزر شمال ايران كه به راحتي در معرض انواع آلودگي‌ها از سوي ايران و جمهوري‌هاي شمال آن قرار دارد، بيش از 93 درصد ماهي‌هاي خاوياري دنيا را در خود جاي داده كه البته روز به روز از تعداد آنها كاسته مي‌شود.

خاويار ايران پس از صيد و توليد يكراست روانه ممالك عرب‌نشين و اروپا مي‌شود و شايد به همين دليل قيمت واقعي آن در داخل مشخص نيست. چهارراه استانبول كه معدن ماهي است، اطلاعات درستي از قيمت خاويار نمي‌دهد؛ يكي از فروشنده‌ها مي‌گويد: «ما خاويار نداريم، ولي هر قوطي 50 گرمي حدود 50 تا 60 هزار تومان است، البته شب عيد تا 100 هزار تومان هم مي‌فروشند.»

يكي ديگر از فروشنده‌هاي ماهي، قيمت هر كيلو را حدود 500 تا 600 هزار تومان ميداند و مي‌گويد؛ اما پيش از اين يك مقام رسمي در شيلات گفته بود؛ بعضي از ماهي‌هاي خاوياري مثل قره‌برون كه بيش از 10 ميليون تومان خاويار توليد مي‌كنند، قيمت هر كيلو خاويارش حدود دو ميليون تومان است.

مرواريد سياه بدمزه است

هر چند براي كساني كه هيچ‌وقت در عمرشان خاويار نديده و نخورده‌اند، ‌قيمت اين مرواريدسياه چندان مهم نيست، اما خوب است بدانيم كساني كه خاويار خورده‌اند  بخصوص ايراني‌ها  از مزه تلخ آن مي‌گويند و اين‌كه بايد از كودكي به خوردن آن عادت كرد وگرنه ذائقه ايراني‌ها خاويار را پس مي‌زند.

البته بعضي از آشپزهاي خوش‌سليقه مي‌گويند خاويار را بايد با سبزي معطر، خرده‌هاي پياز، زرده تخم‌مرغ، كره و ... خورد كه در اين صورت بوي زهم و طعم تلخ آن به دل مي‌نشيند. به هر حال اين ماده غذايي سرشار از امگا 3 و برطرف‌كننده بيماري‌هاي دستگاه گوارش، چربي خون، اعصاب و روان و قلبي عروقي است. گزارش‌هاي به دست آمده حكايت مي‌كند مردم كشوري كه خاويار مي‌خورند كمتر به بيماري‌هاي افسردگي و اعصاب و روان مبتلا مي‌شوند. به هر حال خاويار تلخ و بدبو، البته اشرافي و گران‌قيمت، سرشار از موادي است كه به امتحان‌‌كردنش مي‌ارزد، بخصوص اگر در ايام عيد فرصت چشيدن آن را پيدا كرديد، حتما حتما كمي مزه‌مزه كنيد.

جام جم

یزدفردا

• نویسنده : یزد فردا
• منبع خبر : خبرگزاری فردا